Koolmonoxide: wat zijn de gevaren én hoe voorkom je ze?

De winter staat voor de deur, de kachel of open haard gaat weer aan. Gezellig en knus. Maar juist nu we meer tijd in huis doorbrengen, moeten we ons bewust zijn van de gevaren van koolmonoxide want koolmonoxidegevaar dreigt op elk moment.

Echte sluipmoordenaar
Jaarlijks kost een koolmonoxidevergiftiging aan zo’n tien mensen het leven. Honderden mensen raken erdoor bewusteloos en/of gewond. Ook een langdurige blootstelling aan een lage hoeveelheid koolmonoxide heeft vervelende lichamelijke klachten tot gevolg.

In dit artikel lees je meer over de gevaren van koolmonoxide, wat de symptomen van een vergiftiging zijn en hoe je je er tegen kunt beschermen.

Wat is koolmonoxide?

Koolmonoxide is een zeer giftig en reukloos gas dat ontstaat bij onvolledige verbranding van een brandstof in bijvoorbeeld een cv-ketel, geiser, gasfornuis, hout-, gas- en oliekachel of openhaard.

Een groot misverstand is dat koolmonoxide alleen vrijkomt bij verouderde apparatuur. Dit is niet het geval, ook bij nieuwe apparatuur kan door een technisch defect of verkeerde aansluiting koolmonoxide vrijkomen.

Hoe herken ik koolmonoxide?

Koolmonoxide is te herkennen aan zowel lichamelijke klachten als kenmerken binnen het huis. Lichamelijk herken je koolmonoxide aan hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid en duizeligheid.

In huis zijn de kenmerken (meer) condens op de binnenkant van de ramen, gele vlammen bij de verbrandingsapparatuur en een herhaaldelijke uitvallende waakvlam.

Wat doet koolmonoxide (CO) met mijn lichaam?

Koolmonoxide bindt zich, net als zuurstof, aan de hemoglobine van rode bloedcellen. Maar omdat CO sterker is dan zuurstof, is er minder ruimte beschikbaar voor het vervoeren van zuurstof.  Hierdoor krijgen cellen en weefsels in het lichaam een tekort aan zuurstof (hart, longen, hersenen). Bij een hoge hoeveelheid CO leidt dit tot de dood.

Ook een langdurige blootstelling aan een lage hoeveelheid koolmonoxide brengt gevaar met zich mee.  Op langere termijn worden klachten zoals spierzwakte, misselijkheid en hartritmestoornissen en een algehele aantasting van het zenuwstelsel geconstateerd.

Afhankelijk van de ‘parts per milion’ (PPM) waarde – welke aangeeft hoeveel koolmonoxide er in de lucht zit – ervaar je verschillende klachten.  Deze klachten zijn in onderstaande tabel af te lezen per PPM waarde.

Hoe kan ik mijzelf beschermen tegen koolmonoxide?

Tijdig gealarmeerd worden bij een koolmonoxidelek is van levensbelang, een koolmonoxidemelder detecteert het giftige gas en verlengt jouw vluchttijd. Het is sterk aan te raden in de woning bij elk verbrandingstoestel een CO melder te plaatsen. Denk hierbij o.a. aan uw centrale verwarmingstoestel, een openhaard, een gevelkachel,of bijvoorbeeld een (bad)geiser. Ook bij een zogenaamde gesloten systeem kunnen de afgevoerde gassen door een windval alsnog weer terug de in de spouw of woning worden geblazen. Via open kieren zoals langs plafondbalken of krimpschuren in binnenmuren kan dit gas dan toch op onverwachte plaatsen voor gevaarlijke situaties zorgen!

Waar plaats ik een koolmonoxidemelder?

Een koolmonoxidemelder plaats je op de volgende manier:

• Direct bij een verbrandingstoestel zal het nog warme gas voornamelijk opstijgen, plaats hier de melder naast of boven het verbrandingstoestel.
• De beste plaats voor een koolmonoxidemelder is op de wand, plaats de koolmonoxidemelder minimaal 15 cm vanuit een hoek in de muur of vanuit het plafond.
• Plaats je een koolmonoxidemelder in een naastgelegen ruimte bijvoorbeeld een slaapkamer dan zal het aangekomen gas inmiddels afgekoeld zijn en de ruimte gelijkmatig vullen vanaf de plaats van binnenkomst, plaats hier de melder ergens op de wand op ‘slaaphoogte’.
• In andere ruimtes kan de melder hoger geplaatst worden, tot maximaal 1,60 m uit de vloer.

Wat moet ik doen bij verschijnselen of alarm van koolmonoxide?

Wanneer je de verschijnselen van koolmonoxidevergiftiging hebt of wanneer een koolmonoxidemelder in alarm gaat, open dan zo snel mogelijk ramen en deuren. Breng jezelf en alle anderen in het huis zo snel mogelijk naar buiten. Bel vervolgens 112.

Veilig koolmonoxidemelders koppelen aan rook- en hittemelders

Ei Electronics heeft met de Ei450 controle-unit wel een goede oplossing om koolmonoxidemelders te koppelen aan rook- en hittemelders. Bij alarm licht het betreffende rook- of koolmonoxidesymbool op, zodat u direct kunt zien welk alarm afgaat en welke actie noodzakelijk is. Tevens kunt u de melders eenvoudig via deze draadloos koppelbare controle unit testen, waardoor u de betreffende locatie bij een alarm snel kunt vinden. Door het indrukken van de ‘Locate’ knop gaan alle melders uit, behalve de melder die de rook of het gas detecteerde.

Feiten over koolmonoxide

• Koolmonoxidegas kun je niet ruiken, proeven of zien.
• Nieuwe apparaten kunnen ook koolmonoxide uitstoten.
• Koolmonoxide komt ook voor in campers, caravans en boten.
• Koolmonoxide (CO) is niet hetzelfde als Kooldioxide (CO2)
• Een koolmonoxidemelder is geen vervangend middel voor regelmatig onderhoud.
• Glazen panelen bij openhaarden beschermen niet tegen koolmonoxide.
• Koolmonoxide kan ook via de (onder) buren naar binnen komen.
• Per jaar overlijden meer dan 10 mensen aan koolmonoxidevergiftiging.
• Per jaar worden ruim 250 mensen (geregistreerd) met verschijnselen van koolmonoxidevergiftiging opgenomen.

Koolmonoxidevergiftiging heeft nooit één oorzaak

Op 13 november 2018 werd het 11e International Congress Fire Safety & Science gehouden. In samenwerking met het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) gaf Jeroen Schipper, product manager Veilig & Comfortabel Wonen bij Hemmink, een presentatie over koolmonoxideveiligheid. Het draait om preventie, analyse van de situatie en het probleem bij de bron aanpakken. Wist je dat bij 80% van de alarmeringen de CV-ketel niet de bron is